|
 Ayn Rand is in Europa geen naam als een klok, maar aan de andere kant van de oceaan wel. Daar bleek uit een enquête van The Library of Congres dat de Amerikanen "Atlas Shrugged" - haar bekendste roman - het tweede meest invloedrijke boek vonden na de Bijbel. De enquête dateert uit 1991 en sindsdien is haar invloed alleen maar gegroeid.
In het Nederlandse taalgebied is de receptie van haar filosofie ronduit slecht te noemen. In "De utopie van de vrije markt" schetst filosoof Hans Achterhuis een beeld van een weinig succesvolle, dogmatische en eenzijdige schrijfster die op filosofisch vlak niet zo heel veel zou voorstellen. In "De Kwantumsprong" laat Brecht Arnaert echter zien dat dat een valse voorstelling van zaken is.
Het essay begint met een ronduit zware beschouwing over wat we zeker kunnen weten en hoe dat zijn toepassing vindt in de politiek. Maar al te vaak eindigen politieke discussies immers in semantiek. De waarheid zou afhangen van hoe je die wil zien. Arnaert verzet zich hiertegen, en claimt, samen met Ayn Rand, dat de waarheid objectief vast te stellen is, ook in politieke aangelegenheden.
Dat dit een ambitieuze claim is hoeft geen betoog. Maar de auteur slaagt er wonderwel in om vanuit dit objectivistisch analysekader zijn claim ook waar te maken. Met grote precisie formuleert hij eerst een aantal definities, en gaat daarna het politieke discours van zowel N-VA als PS gaan onderzoeken. Hij komt tot de conclusie dat een compromis tussen de essenties van wat die beide partijen voorstellen, onmogelijk is. Tot daar niets nieuws.
Maar de werkelijke prestatie van dit essay zit hem in het feit dat het er in slaagt om objectief te beoordelen welk van de twee standpunten nu "juist" is. Het is hier dat het zware beginstuk over het referentiekader begint te renderen: zonder objectieve maatstaven van wat "juist", "goed" en "waar" is, is elke bewering slechts een machtsspreuk, iets dat op gezag moet aangenomen worden.
Niet zo bij Arnaert. Vanuit de axioma's zoals geïdentificeerd door Rand leidt hij zelf twee secundaire axioma's van het samenleven af: verantwoordelijkheid en solidariteit. Hij bespreekt ze, draait ze, en keert ze, en test samen met de lezer de gevolgen uit van het omkeren van hun natuurlijke volgorde. Het besluit klinkt verrassend eenvoudig, maar zo is dat meestal met dingen die waar zijn: in samenlevingen waar solidariteit voor verantwoordelijkheid komt, ontstaan perversies.
Het essay is echter geen zoveelste analyse zonder actie. De auteur gaat zelfs zeer ver in zijn praktische aanbevelingen. Na een analyse van de institutionalisering van de Belgische perversie – meer bepaald het vastleggen van de macht in de grondwet van die groepen die vinden dat solidariteit voor verantwoordelijkheid komt – roept hij letterlijk op tot een illegale actie van de Vlaamse volksvertegenwoordigers in het Belgische parlement: zij moeten de grondwet breken, om recht te halen.
Brecht Arnaert laat niet na te provoceren, maar doet dat niet gratuit. Het essay, dat eindigt met een schitterende epiloog over "de illegale, maar intrinsiek morele" actie van Rosa Parks, is een must voor wie de Belgische kloof wil verkennen tussen het wettelijke en het rechtvaardige.
Het essay is uitgegeven in boekvorm en is te koop op www.dekwantumsprong.be.
< alle waarderingen en recensies
|
